Festiwal Kultury Macedońskiej – Archiwum wydarzeń

188
Skopje - Macedonia

Z przyjemnością informujemy, iż gość Festiwalu Kultury Macedońskiej, fotografik Ivan Blazhev rozpoczyna promocję albumu fotograficznego “Śniąc o Macedonii” (Makedonija sonuvajkji). Album zawiera zdjęcia, które zostały zaprezentowane podczas Festiwalu w klubie Alchemia w Krakowie.

Prezentacja książki nastąpi we środę, 14 listopada o godz. 20.00 w klubie KC Tochka w Skopje.
Autor serdecznie zaprasza wszystkich zainteresowanych!

Wystawa fotografii – Macedonia. Diabeł tkwi w szczególe

Polskim akcentem Festiwalu Kultury Macedońskiej stała się wystawa  Elżbiety Żak, dopełniająca program fotograficznym spojrzeniem na Macedonię (wystawa fotografii Macedonia. Diabeł tkwi w szczególe potrwa do 30 czerwca br.).

Po otwarciu wystawy w dniu 9 czerwca nastąpiła prezentacja Macedonii w kontekście wielokulturowym jako państwa wieloetnicznego. Rozpoczęta ona została prelekcją Kaji Stawowy nt. współistnienia kultur (macedońskiej, albańskiej, romskiej) w Macedonii – Dialog międzyuliczny, czyli Tetowo dla początkujących. Następnie nastąpiła prezentacja multimedialna wraz z komentarzem Kaji Stawowy, Elżbiety Żak, Michała Mziarza. Podczas trwania wernisażu oraz prezentacji trwała degustacja macedońskich win (cafe Obieżyświat, ul. Czarnowiejska 38).

Elżbieta Żak – ur. w Krakowie, absolwentka Filologii Rosyjskiej, doktorantka UJ, pracownik Instytutu Rosji i Europy Wschodniej UJ. W 1998 r. uczestniczyła w warsztatach fotografii czarno-białej u prof. Zbigniewa Łagockiego organizowanych przez Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie. Podróż i fotografia to sposób przybliżenia, zrozumienia i zapamiętania świata.

Wystawy indywidualne:
• 14.01.-25.02.2000 – Między Bugiem a prawdą, Kraków, galeria Wernyhora;
• 10.03.-30.03.2001 – Rosja bliska a daleka – Andrychów, MCK Baszta;
• 06.04.-21.05.2001 – Rosja – Imperium kolorów – Kraków, galeria Jordan;
• 24.05.-27.05.2001 – Rosja – Imperium kolorów – Olsztyn;
• 05.11.-20.11.2001 – Dojechać nad Bajkał, Kraków, galeria Kanonicza 1;
• 04.06.-12.06.2002 – Dojechać nad Bajkał, Andrychów, MCK Baszta;
• 14.06.-14.07.2002 – Na Szlaku Transsyberyjskim, Kraków, galeria Jordan;
• 05.03.-31.03.2003 – W przestrzeniach syberyjskich, Kraków, Piwnica przy Dominikańskiej;
• 20.06.-05.07.2003 – Poprzez Imperia – Rosja, Chicago, Szalas;
• 12.11.-23.11.2003 – Być i nie być w Stanie – Kraków, galeria Kanonicza 1;
• 23.02.-10.03.2006 – Akwarelowa Kirgizja – Kraków, galeria Kotłownia.

Wystawy grupowe:
• X 2001, Kierunek Psków. W Rosyjskiej spirali, Kraków, Centrum Kultury Żydowskiej;
• III 2002; Rosja Imperium błękitu, Oświęcim, Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży;
• VI 2002; Rosja Imperium błękitu, Kraków, Dom Norymberski;
• XII 2002 – I 2003, Za Uralem. Sajany, Wybrzeże Bajkału, Kraków, galeria Wernyhora;
• III-IV 2003 – Taka Białoruś, Kraków, galeria Wernyhora;
• VI 2004 – Petersburg, Kraków, galeria Cudowne lata

 

Przegląd Kina Macedońskieg

I Festiwal Kultury Macedońskiej w Polsce został poprzedzony przeglądem kina macedońskiego. Polskiej publiczności zaprezentowano dotąd nieznane filmy fabularne i krótkometrażowe, które powstały w latach 90. w Macedonii. W poszczególnych dniach zostały zaprezentowane następujące filmy: Przed deszczem (Pred dozdot,), Kurz (Prasina), Przez jezioro (Preku ezeroto), Robaki (Bubacki), Iluzja (Iluzija), Wielka woda (Golemata voda), Nie ugnij się (Ostani ispraven), Jak zły sen (Kako los son), Balcancan.

Przegląd przybliżył uczestnikom największe dokonania kinematografii macedońskiej ostatnich lat. Dla polskiego widza była to pierwsza okazja na kompleksowe zapoznanie się z dorobkiem macedońskich reżyserów. Filmy odpowiednio można było zobaczyć:

w Gdańsku 28–31 maja 2007 – Kino Kameralne
28 V (poniedziałek);     18:30 – Przed deszczem
20:40 – Wielka woda
29 V (wtorek)               18:30 – Kurz
20:50 – Robaki i Nie daj się
30 V  (środa)               18:30 – Jak zły sen
20:20 – Iluzja
31 V  (czwartek)           18:30 – Bal-can-can
20:15 – Poprzez jezioro

w Krakowie 4-11 czerwca 2007 – kino Ars
4 VI (poniedziałek);     21:00 – PRZED DESZCZEM
5 VI (wtorek);              21:00 – KURZ
6 VI (środa);               21:00 – POPRZEZ JEZIORO
7 VI (czwartek);           21:00 – ROBAKI i ILUZIJA
8 VI  (piątek);             15:00 – WIELKA WODA
9 VI (sobota)               12:00 – NIE UGNIJ SIĘ i JAK ZLY SEN
10 VI (niedziela);         12:00 –  BALKANKAN

w Warszawie – kino Muranów, jesień 2007
we Wrocławiu 4-7 czerwca 2007 – kino Lalka

Iluzja
/Iluzija/; 104 min
Macedonia/Austria 2004;
Reż.: Svetozar Ristovski

Historia dwunastoletniego macedońskiego chłopca. Marko żyje w biednej rodzinie, szkoła staje się dla niego nie do zniesienia z powodu bezwzględnych łobuzów, zajmuje się nim jego nauczyciel, namawiając go do zgłoszenia się do konkursu poetyckiego, w którym do wygrania jest wycieczka do Paryża. Marko pokłada nadzieje w konkursie, ponieważ może on zmienić jego życie. Od tej chwili Marko zaczyna marzyć o ucieczce z przygnębiającego świata. W miarę pogarszania się sytuacji, chłopiec coraz bardziej ucieka w krainę nadziei i marzeń. Obraz współczesnej Macedonii, która po zdobyciu niepodległości walczy sama ze sobą. Jej stabilność naruszają ksenofobia i nacjonalizm, oparte jednocześnie na autorytecie siły. Prosto i jasno opowiedziana historia jest także metaforą sytuacji młodych ludzi na Bałkanach, dla których ucieczka z kraju jest często jedynym rozwiązaniem.

Wielka woda
/Great Water/Velká voda/Golemata voda/; 93 min
Macedonia, Czechy, Słowacja, USA 2004
Reż. Ivo Trajkov

Współczesna Macedonia. Polityk Lem Nikodinoski trafia do szpitala. Lekarze walczą o jego życie, a on powraca myślami do czasów dzieciństwa. Osierocony podczas wojny trafia do sierocińca dla dzieci „wrogów ludu”, w którym wpajana jest miłość do komunizmu, partii i Stalina. Dopiero pojawienie się Isaka, chłopca emanującego tajemniczą aurą, jedynego, którego szaleństwo czasów w najmniejszym stopniu nie dotyka, wprowadza ożywienie w monotonię sierocińca. „Wielka woda” Ivo Trajkova wykorzystując metaforę sierocińca-obozu obnaża wynaturzenia totalitarnej władzy. Poetycki nastrój tej tajemniczej opowieści budują wysmakowane, precyzyjnie skomponowane malarskie kadry.

Przed deszczem
/Pered dozdot/; 119 min
Macedonia 1994
Reż. Milczo Manczewski

Film składa się z trzech historii pt. Słowa, Osoby oraz Obrazy. Akcja Słów rozgrywa się w męskim klasztorze. Młody mnich Cyryl odnajduje w swojej celi na strychu młodą Albankę Zamirę. Z jej powodu zostaje wygnany z klasztoru. Ich miłość nie znajduje zrozumienia u rodziny Zamiry i kończy się tragicznie. Bohaterem drugiej część filmu pt. Osoby jest młody Macedończyk, fotograf pracujący w Londynie. Aleksander namawia ukochaną Annę, aby zostawiła męża i wróciła z nim do ojczyzny. Ich plany krzyżują porachunki bałkańskich emigrantów. W trzeciej części pt. Obrazy obserwujemy powrót Aleksandra do rodzinnej, zrujnowanej przez wojnę macedońskiej wioski. Bohater odwiedza swoją młodzieńczą miłość – Hannę, matkę Zamiry, dziewczyny znanej z pierwszej części filmu.

1994 MFF, Wenecja, Złoty lew za najlepszy film
1995 MFF, Warszawa, Polska, Nagroda publiczności
1995 Nominacja do Oskara za najlepszy film zagraniczny

Bal-Can-Can
/Bal-Can-Can/; 86 min,
Macedonia, Włochy, 2005
Reż. Darko Mitrevski

Tragikomedia kryminalna – bałkański kocioł humoru pełny sprytnych przemytników, mafiozów błyskających złotymi zębami i… trupa teściowej zawiniętego w dywan. Dawno, dawno temu (dokładnie w latach 50-tych), w kraju zwanym Macedonią (w tamtych czasach zwanym też “Jugosławią Tito”), żyli sobie dwaj bracia krwi Vitomir i Serafim. Ci dwaj dynamiczni i czarujący dżentelmeni dzielili duże ryzyko i mały zysk przemycając różne rzeczy z kapitalistycznego Zachodu na socjalistyczny Wschód. Pewnego razu obaj znaleźli się w sytuacji bez wyjścia, Serafim został zatrzymany przez policję, a Vitomirowi udało się uciec. Od tego czasu minęło wiele lat. Vitomir został szefem mafii i przyjął pseudonim Don Vito. Umierając prosi syna, aby ten odnalazł zdradzonego przed laty przyjaciela. Tymczasem syn Serafima, Trendafil, ucieka z żoną i umierającą teściową z ogarniętej wojną domową ojczyzny do Bułgarii.
Ta czarna komedia o bardzo szybkiej akcji wielokrotnie została nagrodzona na całym świecie, stawiana na równi z filmami Emira Kusturicy.

Robaki
/Bubacki/Bugs/; 15 min
Macedonia, 2003, film krótkometrażowy
Reż. Igor Ivanov

Petar, który jest autystycznym dzieckiem, żyje w swym własnym, wewnętrznym świecie, chroniony przed zwątpieniem i rozpadem swej rodziny. Jednakże rzeczywistość przedziera się do świata młodego chłopca i niszczy je. Petar postanawia się zemścić…

Jak zły sen
/Kako loš son/; 96 min
Macedonia, Chorwacja, Włochy, Wielka Brytania 2003
Reż. Antonio Mitrikeski

Historia przeplatających się losów grupy ludzi obciążonych traumatycznymi przeżyciami, którzy chcą wymazać z pamięci część swojej przeszłości, aby pozostała w ich świadomości wyłącznie jako zły sen. Chwilami porozumiewający się bez problemów i czuli, nie są w stanie wpływać na siebie. Los rzuca Sheytana i jego młodszego towarzysza Ivana do różnych światów. Jednego do piekła wojny bałkańskiej, drugiego do świata zachodnich metropolii. Dla obu ocknięcie jest równie bolesne. Obaj desperacko chcą zacząć od początku ale nie potrafią znaleźć wewnętrznej siły aby stawić czoło własnej sytuacji.

Kurz
/Prasina/; 127 min.
Macedonia, Wielka Brytania, Niemcy, Włochy 2001
Reż. Milcho Manchevski

Na początku XX wieku w Ameryce dwóch braci zakochuje się w tej samej kobiecie. Lilith wybiera młodszego z braci – Elijaha. Rozgoryczony Luke jedzie w samotną podróż do Europy. Demony prowadzą go do Macedonii, gdzie staje się bezwzględnym najemnikiem. Jednak jego spojrzenie na świat zmieni się, kiedy uratuje mu życie ciężarna kobieta, Neda. 100 lat później w Nowym Jorku zdesperowany rabuś Edge usiłuje pozbawić starszą kobietę oszczędności jej życia. Ale ta nie odda kolekcji złotych monet, dopóki przestępca nie wysłucha historii o dwóch braciach, którzy dawno temu na Dzikim Zachodzie zakochali się w tej samej kobiecie…

Poprzez Jezioro
/Preku ezeroto/; 102 min
Macedonia, Polska 1997
Reż.: Antonio Mitrikeski

Film Poprzez jezioro jest życiową historią dwojga zakochanych, którzy chcą być razem. On jest w Macedonii, a ona w Albanii. Dzieli ich tylko jezioro. Granice się zamykają, Albania izoluje się od reszty świata. Konstantin przemierza jezioro tylko po to, by zabrać Elenę i wrócić z nią. Lecz, uznany za szpiega, spędza lata w albańskim więzieniu. Nikt nie może uwierzyć, że ktoś mógłby dotrzeć do Albanii tylko z powodu miłości. Konstantin znajduje się w labiryncie ludzkiego odosobnienia, uwięziony na obcej ziemi. Po śmierci Envera Hodža, Albania znów otwiera granice. Po czterdziestoletniej męce, Konstantyn wraz z Eleną i ich córką wraca do ojczyzny. Aby wytrwać… Aby spełnić marzenia…

Nie ugnij się 
/Ostani ispraven/, 14 min
2005
Reż.: Kristijan Risteski

Pracownik biurowy przetrzymuje w cichej desperacji kolejne popołudnie. Drzwi się otwierają, wchodzi szef. Krzyczy na niego. Raport miał być skończony. Dzwoni telefon. Żona. Ma pretensje. Powinien wychodzić z biura. Nudni znajomi wprosili się na obiad i powinien zrobić zakupy po drodze. Kasjer w banku wrzeszczy na niego. Nie wolno przekraczać linii. Ale on już przekroczył swoją wewnętrzną linię i cicha desperacja zamienia się w okrutny ryk rozszalałej bestii.

tłumaczenia opisów: Valentina Todorovska-Sokołowska, Marta Detyna, Łukasz Mrzygłód