Zerwane więzadeł to jedna z najpopularniejszych kontuzji nie tylko wśród sportowców, ale również wśród osób, które preferują umiarkowaną aktywność fizyczną. Na czym jednak polega tego typu uraz i jakie są najlepsze metody jego leczenia?
Budowa stawu kolanowego
Staw kolanowy łączy kość udową z kością piszczelową i zaraz po stawie skokowym, jest drugim najbardziej obciążanym stawem w ciele człowieka. Należy do grupy stawów zawiasowych, co oznacza, że umożliwia zginanie i prostowanie nogi, a podczas zgięcia ma możliwość wykonywania ruchów rotacyjnych. Staw kolanowy tworzą kłykcie kości udowej, kłykcie kości piszczelowej, rzepka, torebka stawowa, łąkotki, kaletki maziowe i więzadła. Układ więzadłowy stawu kolanowego jest wysoko rozwinięty ze względu na przenoszenie ogromnych sił. Szczególnie ważne są więzadła krzyżowe, które zabezpieczają staw przed nadmiernym zginaniem i prostowaniem kolana poprzez ograniczanie ruchu piszczeli względem kości udowej. Zerwanie więzadeł krzyżowych prowadzi do poważnej dysfunkcji stawu kolanowego i ogromnych problemów z chodzeniem. Dzięki postępom w medycynie więzadła stawu kolanowego można zrekonstruować w przypadku uszkodzenia, jednak dopiero poprawnie prowadzona, solidna rehabilitacja stawu kolanowego pomaga w odzyskaniu sprawności sprzed urazu. Urazem może zostać objęte więzadło krzyżowe przednie, więzadło krzyżowe tylne lub więzadło krzyżowe boczne.
Rehabilitacja po urazie więzadła krzyżowego przedniego
Więzadło krzyżowe przednie ogranicza przedni ruch piszczeli względem kości udowej, hamuje nadmierne zginanie kolana i zapobiega koślawieniu stawu kolanowego. Najczęściej do jego zerwania dochodzi podczas nadmiernego wykręcenia stawu kolanowego lub jego przeprostu. Po zabiegu rekonstrukcji rehabilitacja trwa około sześciu miesięcy. W pierwszych tygodniach zalecane jest noszenie ortezy i usztywnienie stawu kolanowego, ponieważ zrekonstruowane więzadło jest słabe i nieodporne na rozciąganie. Na początku fizjoterapia nastawiona jest na redukcję bólu i obrzęku oraz przywrócenie mobilności stawu kolanowego. W drugim etapie w rehabilitację włączane są ćwiczenia dynamiczne dla poprawienia motoryki więzadła. Przez cały okres rehabilitacji zaleca się masaże i schładzanie stawu. Ważne, żeby podczas ćwiczeń zaleconych przez fizjoterapeutę, nie przekraczać granicy bólu.
Rehabilitacja po urazie więzadła krzyżowego tylnego
Więzadło krzyżowe tylne zabezpiecza tylne przemieszczanie piszczeli oraz ogranicza maksymalny wyprost i zgięcie stawu kolanowego. Rehabilitacja po rekonstrukcji więzadła krzyżowego tylnego trwa nawet do trzydziestu dwóch tygodni. Pierwsze trzy tygodnie pacjent powinien spędzić w ortezie, poruszając się o dwóch kulach. Po okresie od trzech do sześciu tygodni, podczas których celem fizjoterapeuty jest zmniejszenie obrzęku i odbudowa siły mięśniowej, można zacząć poruszać się o jednej kuli. Następnie, na wyraźne polecenie rehabilitanta, do programu włączone zostaną ćwiczenia dynamiczne. Należy pamiętać, żeby podczas rehabilitacji nie układać kończyny bez podparcia w stawie kolanowym, gdyż naraża to zrekonstruowane więzadło na niepotrzebne rozciąganie. Zalecane są natomiast masaże izometryczne (bez zmiany długości mięśnia) oraz ćwiczenia w łańcuchach kinematycznych.
Rehabilitacja po urazie więzadeł pobocznych
Więzadło krzyżowe boczne, a właściwie dwa więzadła poboczne (piszczelowe i strzałkowe), zlokalizowane są po obu stronach stawu kolanowego i stabilizują je podczas wyprostu kolana. Kiedy staw kolanowy się zgina, więzadła poboczne rozluźniają się i umożliwiają ruch rotacyjny. Po urazie (zarówno w przypadku leczenia zachowawczego, jak i po rekonstrukcji), staw kolanowy powinno się unieruchomić nawet na osiem tygodni, w zależności od stopnia naderwania więzadła. Następnie wprowadza się regularne wykonywanie okładów z lodu oraz zabiegi regenerujące i zmniejszające stan zapalny – laseroterapię, ultradźwięki, krioterapię oraz fizjoterapię manualną, której celem jest poprawa ruchomości stawu.
Metody rehabilitacji po każdym urazie dowolnego więzadła stawu kolanowego są bardzo podobne. Mają na celu zarówno zmniejszenie obrzęku oraz wzmocnienie siły mięśni, jak i doprowadzenie stawu do wcześniejszej sprawności. Poszczególne techniki rehabilitacyjne różnią się przede wszystkim czasem trwania oraz rodzajem ćwiczeń zalecanych przez lekarza i fizjoterapeutę. Nie należy samodzielnie dobierać ćwiczeń, aby nie doprowadzić do wtórnego urazu, lecz dokładnie stosować się do zaleceń osoby prowadzącej rehabilitację.